رابرت مالی، نماینده دولت جو بایدن در امور ایران، در بهار ۲۰۲۱ با عزم راسخ به وین رفت تا توافق برجام را احیا کند، توافقی که دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، اما مالی گاهی متحدان غربی‌اش را سردرگم می‌کرد و با برخی معاونانش اختلاف‌نظر داشت. مذاکرات احیای برجام در نهایت به بن‌بست رسید و مالی گرفتار تحقیق اف‌بی‌آی شد که بررسی می‌کرد آیا او از اطلاعات محرمانه به‌درستی نگهداری کرده، و احتمالا اسناد محرمانه را به ایمیلی شخصی منتقل کرده است یا خیر.

مردی که قرار بود تلاش‌ها برای مهار بلندپروازی‌های منطقه‌ای و هسته‌ای تهران را رهبری کند اکنون کنار گذاشته شده و مجوز امنیتی دسترسی‌اش به اطلاعات فوق‌محرمانه تعلیق شده است و در مرخصی بدون حقوق به سر می‌برد.

وال‌استریت ژورنال در ادامه می‌نویسد سقوط مالی بخشی از شکست بزرگ‌تر تلاش‌های دولت بایدن برای مهار جاه‌طلبی‌های جمهوری اسلامی ایران است. به‌رغم چندین سال تلاش، اکنون جمهوری اسلامی چنان‌که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، در ماه ژوییه اعلام کرد، فقط دو هفته با تولید مواد شکافت‌پذیر کافی برای ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد.  

مالی ۶۱ ساله، که از همان آغاز دوران کاری‌اش به‌عنوان شخصی با نگاه خاکستری به مسائل ژئوپلیتیک شناخته شد، فرزند یک چپگرای مصری است. او در پاریس با آنتونی بلینکن همکلاس بود و دهه‌ها در داخل و خارج از دولت خدمت کرده و بیش از هر دیپلمات آمریکایی دیگری در سال‌های اخیر با دشمنان و گروه‌های تروریستی در خاورمیانه تعامل داشته است.

به گفته منابع آگاه، تحقیق در مورد عملکرد مالی به جلسه‌ای پرتنش میان مقام‌های ارشد اف‌بی‌آی و وزارت خارجه منجر شد. اف‌بی‌آی کار مالی را سهل‌انگارانه و دارای پیامدهای جدی می‌دانست، در حالی که مقام‌های وزارت خارجه از او دفاع می‌کردند.

مالی آن‌طور که در سال ۲۰۰۸ در یک سخنرانی در آکسفورد گفت، هرگز نتوانست به‌طور کامل از زیر سایه پدرش خارج شود، روزنامه‌نگار و ناشری که گذرنامه ۹ کشور را داشت.

سایمون مالی، که با یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین، رابطه نزدیکی داشت، مخالف سرسخت فعالیت‌های آمریکا در خارج از کشور بود. او یک یهودی مصری بود که به ملی‌گرایی عربی گرایش داشت و اغلب سیاست خارجی آمریکا را محکوم می‌کرد.

رابرت مالی کار دولتی‌اش را با سمت منشی دیوان عالی کشور آغاز کرد و سپس، در شورای امنیت ملی دولت کلینتون مشغول به کار شد. او در سخنرانی‌‌اش در دانشگاه آکسفورد گفت: «در دولت با جهانی آشنا شدم که با تصویر توطئه‌آمیز و شرورانه‌ای که پدرم همچنان ترسیم می‌کرد شباهت چندانی نداشت.»

مالی در خارج از دولت با افرادی ارتباط برقرار کرد که بسیاری از افراد محافل سیاست خارجی واشینگتن از آن‌ها اجتناب می‌کردند. او  هنگامی که در اندیشکده گروه بین‌المللی بحران در بروکسل کار می‌کرد، با رهبران حماس و حزب‌الله به‌منظور حل مناقشه دیدار کرد.

در دوره دوم ریاست‌جمهوری باراک اوباما، رئیس‌جمهوری بر دستیابی به توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی متمرکز شد و روابط مالی با ایران ناگهان ارزشمند شد. مالی در امضای توافق برجام در سال ۲۰۱۵ نقش مهمی داشت، توافقی که دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.

پس از پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰، بلینکن با مالی تماس گرفت و از او پرسید آیا مایل است بار دیگر برای احیای برجام تلاش کند.

مذاکراتی پرتنش آغاز شد، مالی پیشنهاد داد بخش‌هایی از تحریم‌های آمریکا که با برنامه هسته‌ای ایران مرتبط است لغو شوند. رویکرد مستقیم مالی برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده ۱۰ نفره‌اش را نگران کرد و معتقد بودند که او خیلی زود موضعش را آشکار می‌کند.

در نهایت، مذاکرات در ژوئن ۲۰۲۱، بدون دستیابی به توافق، متوقف شد. مالی طرفدار ادامه مذاکرات بود، زیرا معتقد بود هزینه متقاعد کردن تهران برای بازگشت به میز مذاکره در آینده بسیار گزاف خواهد بود.

آمریکا تصمیم گرفت در مذاکرات باقی بماند، تصمیمی که تیم مذاکره‌کننده را دچار اختلاف کرد. ریچارد نفیو، معاون ملی، و آرین طباطبایی، کارمند ایرانی‌ـ‌آمریکایی وزارت خارجه، گروه را ترک کردند. مذاکرات بار دیگر چندین ماه متوقف شد.

در بهار سال گذشته، مقام‌های مجری قانون وزارت خارجه «اطلاعات نامطلوبی» در مورد مالی دریافت کردند، اطلاعاتی که می‌توانست بر صلاحیت دسترسی‌اش به مجوز امنیتی تاثیر بگذارد.

به گفته منابع آگاه، مالی روی یک لینک هک و فیشینگ کلیک کرده بود که به نفوذ به حساب ایمیل شخصی‌اش منجر شد. در حالی که این نفوذ امنیتی در دست تحقیق قرار داشت، شواهدی به دست آمد که مالی احتمالا اطلاعات محرمانه، از جمله یادداشت‌های جلسات، را به حساب ایمیل شخصی منتقل کرده بود.

در ۲۲ آوریل، نامه‌ای به‌صورت حضوری به مالی تحویل شد که از تعلیق مجوزهای امنیتی‌اش خبر می‌داد. اما ناگهان چند ماه بعد، نشریه تهران تایمز عکسی از این نامه دو صفحه‌ای منتشر کرد، بدون اینکه توضیح دهد چطور به این سند دست یافته است.

افشای اطلاعات ادامه داشت، از جمله گزارش‌های سمافور و ایران اینترنشنال در مورد شبکه پنهانی «طرح کارشناسان ایران» است که وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی برای نفوذ در سیاست‌گذاری آمریکا در قبال ایران تشکیل داد. به نظر می‌رسید که مالی تحت تاثیر یک کارزار نفوذ جمهوری اسلامی قرار گرفته بود.

مالی اکنون در دانشگاه پرینستون و ییل دروس سیاست خارجی آمریکا و حقوق بشر تدریس می‌کند، و همچنان در مرخصی بدون حقوق وزارت خارجه به سر می‌برد و در انتظار نتیجه تحقیق اف‌بی‌آی است.

هرچند دولت بایدن هرگز پایان تلاش‌های برای احیای برجام را به‌صورت رسمی اعلام نکرده است، مقام‌های آمریکایی می‌گویند که این تلاش‌ها عملا به پایان رسیده است، دست‌کم فعلا.